- نویسنده:پویا فتاحی
- 1402/08/15
- 13:28
تولید پارچه ( بافندگی )
تولید پارچه از روش های سنتی ( دستی ) تا به امروز ( روش های مدرن ماشینی ) در ابعاد متفاوتی پیشرفت های زیادی کرده است
تولید پارچه از روش های سنتی ( دستی ) تات با امروز ( روش های مدرن ماشینی ) در ابعاد متفاوتی پیشرفت های زیادی کرده است که بسته به انواع تکنولوژی و نوع مواد اولیه و مصرف ، تولیدات متعددی عرضه بازار می گردد که به طور کلی در سه نوع تکنولوژی متفاوت وجدا از هم به صورت زیر قابل مطالعه هستند
پارچه تاری و پودی
این پارچه ها از زیرورو رفتن و درگیر شدن دو دسته نخ ، در جهت افقی ( پود ) و در جهت عمودی ( تار ) تحت زاوی " 90 تولید می شوند و از انواع آنها می توان به پارچه های پوشاکی ، ملافه ای ، انواع پتو ، انواع زیر اندازها و غیره اشاره کرد .این روش قدیمی ترین فرایند نساجی است و اکثر پارچه های منسوج همچنان با این فرایند تولید می شوند در این بافت تارها در امتداد موازی حاشیه پارچه قرار می گیرند و پودها به طور موازی در امتداد عرض پارچه قرار دارند . برای ایجاد پارچه در ماشین بافندگی نخ های تار به دو دسته ضمن عبور از داخل یکدیگر تقسیم شده و ایجاد دهانه ای را می کنند که پود از داخل آن از یک لبه تا لبه دیگر عبور می کند پارچه های تاری و پودی غالبا با ثبات تر و با خاصیت ارتجاعی کم هستند و هنگامی که از نخ هایی با چگالی خطی یکسان تهیه شوند ، پوشش دهندگی بهتری دارند . آنها را می توان به گونه ای طراحی نمود که طیف وسیعی از پارچه های لباسی ، خانگی و صنعتی را در بر گیرد با استفاده از بافت های مختلف ، ویژگی ها و ظاهر آنها را می توان تغییر داد و با استفاده از نخ های رنگی تار و پود می توان به آسانی آنها را تزیین نمود.
پارچه های حلقوی
این نوع پارچه ها از درگیری حلقه هایی که به صورت عمودی یا افقی قرار می گیرند تولید می شود در اصطلاح عامیانه به این نوع پارچه ها کشباف اطلاق می شود .نوع سنتی این بافت همان بافتنی بافی خانگی است که در ایران از زمان های بسیار قدیم با نخ دست ریس متداول بوده است.از زمانی که این تولیدات شکل ماشینی پیدا کرد از نظر سرعت تولید و بافت انواع طرح و نقش و مصارف نهایی توانست رقیبی برای پارچه های تاری و پودی باشدتکنولوژی تولید پارچه های حلقوی پودی به این صورت است که حلقه در سرتاسر عرض پارچه حرکت می کند و در حالت برگشت با حلقه های ردیف قبلی درگیر می شود و در نتیجه پارچه به تولید ادامه می دهد . تمام حلقه ها در هر رج یا ردیف از یک نخ تشکیل می شوند مگر اینکه طرح رنگی ، لازم باشد. از انواع این پارچه ها می توان به پوشاک زیر و البسه ورزشی اشاره کرد . این نوع تکنولوژی به نام گردباف معروف است .این بافت ها رج به رج قابل شکافتن هستند. دسته دوم حلقوی بافی تاری است و از دسته ای از حلقه های عمودی که موازی یکدیگر قرار می گیرند و حداقل یک نخ در هر ردیف وجود دارد تشکیل می شود . این نخ ها به منطقه بافت و به یک رج از بافت ها هدایت شده و به طور مرتب ایجاد حلقه می کند . این بافت ها قابل شکافتن رج به رج نیستند . از این نوع بافت می توان به انواع حریر ، پارچه های پرده ای و ... اشاره کرد
انواع تور
در این نوع بافت یک نخ اضافی حول نخ های تار به فرمهای دلخواه می پیچد و تشکیل شبکه هائی با شکل و اندازه های مختلف را می دهد . از این تولیدات در انواع تورهای تزئینی ، تورهای لباسی ، تور ماهیگیری و سایر انواع استفاده می شود .زمانی پیش بینی می شد که پارچه های حلقوی جای پارچه های تاری و پودی را در اکثر مصارف خواهند گرفت. این امر اتفاق نیافتاد و احتمال هم ندارد که چنین چیزی در آینده قابل پیش بینی رخ دهد . زیرا مشخصات پارچه هائی که از این دو فرایند بدست می آیند متفاوت است به علاوه مسائل تکنولوژی متفاوتی دارند که امتیازات سیستم تاری و پودی بیشتر است هر کدام از این روش های تولید پارچه هائی با مزیت های ویژه برای مصارف خاص تولید می کنند و مصارف نسبتا اندکی وجود دارند که در آن ها بتوان جای پارچه های تاری و پودی و حلقوی را به راحتی عوض کرد .پارچه های حلقوی غالبا دارای خاصیت ارتجاعی ، انحناء پذیری و انعطاف پذیری بیشتر هستند و برای انواع لباس ها و جوراب هائی که در آن ها این ویژگی ها جذاب است مطلوب می باشند . پارچه های حلقوی بافت در ابتداء بسیار سریع تر از پارچه های تاری و پودی تولید می شدند .ولی در دهه گذشته با افزایش سرعت پودگذاری در بافندگی این امتیاز کاهش قابل ملاحظه ای یافته است.
پارچه های بی بافت
ریشه سنتی این کالا همان نمد است که از درگیر شدن الیاف پشم گوسفند در شرایط صابونی بدست می آید و در ایران سابقه ای بسیار کهن دارد که بنام نمد مالی معروف بوده و هنوز در بعضی روستاها متداول می باشد . این محصولات در زیراندازها ،پوشاک زمستانی و کلاه مصرف داشته استامروزه تکنولوژی بی بافت ها خیلی وسیع و در روش های بر حسب مورد مصرف می باشد.معمولا و به طور کلی پارچه نبافته همانطور که از نامش مشخص است از درگیر شدن لایه الیاف با یکدیگر توسط روش های مختلف فیزیکی و شیمیائی تولید می شود بطوری که استقامت لازم برای پارچه حاصل بدست می آیداین پارچه ها بدلیل افزایش راندمان تولید ، کاهش نیروی انسانی و کاهش تعداد مراحل تولید از سایر روش های تولید پارچه ارزانتر است .ویژگیهای بی بافت ها بستگی به روش تولید آنها و ظرافت و نوع الیاف بکار رفته و ضخامت لایه الیاف و روش های اتصال و درگیری الیاف با یکدیگر دارد.بی بافت های اولیه دارای ظاهر و زیردست جالبی نبودند ولی بتدریج کیفیت خوبی بدست آوردند ولی هنوز از نظر زیردست و افت قابل مقایسه با پارچه های تاری و پودی و حلقوی نیستند .از این پارچه ها در زیراندازها ، پارچه های صنعتی و ساختمانی و کشاورزی ، حوله های نظافت ، پارچه های روکش شده ، انواع کف پوش ها ، پارچه های بهداشتی و پزشکی و نظایر آن ها استفاده می شود .
پارچه های روکش شده
پارچه های روکش شده کالائی است که سطح پارچه با لایه یا لایه هائی از پلیمر پوشیده می شود و در این تولید می توان از انواع پارچه های تاری و پودی بی بافت ها و یا حلقوی جهت زمینه استفاده کرد این پارچه ها ممکن است به صورت چند لایه بهم چسبیده و به صورت ساندویچ تولید شوند.امروزه این کالا در ابعاد بسیار وسیعی و در وزنهای مختلف تولید می شود و دامنه کاربرد آن ها زیاد است. در زمینه پوشاک به خصوص پوشاک فانتزی به تقلید از چرم به نام چرم مصنوعی درکت های ضد آب و یا پوشاک کارگرانی که در فضای باز کار می کنند و یا پوشاک کوهنوردان و در تولید کفش و کیف و چمدان و پوشاک مد نیز به کار می رود.در موارد صنعتی می توان به پوشش واگن ها و غیره اشاره کرد
اسامی تجاری و صنعتی پارچه ها
از زمانی که الیاف طبیعی شناخته شد و در دسترس بشر قرار گرفت پارچه نیز وجود داشته است . پارچه ها با مشخصاتی از قبیل بافت ، ظاهر ، وزن و افت از یکدیگر قابل تشخیص هستند . در امر تجارت برای سهولت کار برای هر پارچه ای نامی گذاشته شده است که امروزه با توجه به تنوع پارچه ها با اسامی متعددی روبرو هستیم . در مورد پارچه های سنتی معمولا نام آنها به محل تولیدشان ارتباط دارد بعضی از اسامی پارچه ها بسیار قدیمی هستند و در هر زمان بر حسب مد بخشی از پارچه ها فراموش شده و بخش دیگری معرفی شده اند و پس از چندی دوباره برعکس شده است.بیشتر پارچه هائی که ابتداء از ابریشم تهیه می شدند اسامی فرانسوی دارند چرا که اولین بار که ابریشم به اروپا راه یافت گسترش و توسعه آن در فرانسه انجام شد و پس از آن یک مرد فرانسوی بنام M . joseph marie Jacquar روشی برای اجرای طرح روی پارچه ابداع کرد که به نام بافت ژاکارد معروف و موفق شد که روی ابریشم طرح های پیچیده ای را ببافد
طبقه بندی انواع بافت (طرح بافت)در پارچه های تاری و پودی
نحوه درگیری تار و پود که منجر به ایجاد شکل خاصی در ظاهر پارچه می شود بنام طرح بافت شهرت دارد . تعدادی از بافت های مهم که اساس ایجاد بافت های دیگر نیز هستند نظیر Foulard (سرژه 2/2 ابریشمی ) ، گاباردین ، پوپلین ، ساتن و تافته می باشند . طرح بافت نه تنها در ظاهر پارچه اثر دارد بلکه در زیردست و نوع مصرف آن نیز مؤثر است . برای مشاهده طرح بافت یک پارچه می توان آن را از سمت رو در زیر یک ذره بین قرار داد . ساده ترین نوع بافت که از زیر و رو رفتن تار و پود به صورت یک در میان ایجاد می شود در شکل نشان داده شده است.این بافت ساده ترین نوع طرح بوده و چون زیر و رو رفتگی تار و پود بکرّات تکرار می شود بافت محکم و با استقامتی است . پارچه های سبک نظیر وال ، شیفون و ژورژت بایستی با این بافت تولید گردند.
دامنه وسیعی از بافت های مختلف تزئینی را با بافت ساده می توان تولید کرد نظیر راه راه ، چهارخانه و یا شامل نخ های رنگی ، فانتزی ، ضخیم
مشتقات بافت ساده
از مشتقات بافت ساده می توان به ریب های تاری و پودی ، بافت گیسوئی (Haircord) بافت پاناما که در اشکال زیر آمده است ، اشاره کرد . در این بافت ها چند تار روی چند پود و یا چند پود روی چند تار و یا ترکیبی از آنها تولید می شود.
بافت های کج راه
این بافت ها با ایجاد خطوط مایل در سطح پارچه در جهت راست یا و یا چپ یا S مشخص می شوند بر حسب اینکه چند تار روی چند پود و یا چند پود روی چند تار حرکت کند .به صورت 2/2 و یا 1/2 و یا 3/1 طبق اشکال زیر دیده می شوند شیب خط بستگی به تعداد تار یا پود ها که رو و زیر یکدیگر قرار می گیرند دارد . بافت های کج راه با نخ های مشخص نسبت به بافت ساده کمتر خشک و سخت هستند و بیشتر برای اینکه ظاهر پارچه زیبائی داشته باشد بکار می روند.
مشتقات بافت کج راه
از بافت کج راه مشتقات زیادی حاصل می شود که از بعضی از آنها در فاستونی بافی برای ایجاد طرح های فانتزی استفاده می شود
بافت های ساتین
پارچه های حاصل از این بافت دارای سطحی صاف و نرم و براق بدون خطهای مشخص مثل کج راه هستند. با الیاف زیادی می توان ساتین بافت که متداول ترین آنها الیاف فیلامنت هستند. هرگاه سطح براق در اثر موح زدگی تار حاصل شود آن را ساتن (satin) و اگر در اثر موج زدگی پود ایجاد شود ساتین (sateen) می نامند . معمولا این دو بافت روی 5 یا 8 نخ تکرار می شوند .
ساختمان سایر گروه های مهم پارچه
این سری شامل پارچه هائی با سطح چروک و یا پلیسه هستند. ظاهر این پارچه ها شبیه ژورژت ، کرپ و ( بخشی صاف و بخشی چروک ) اساین گروه را می توان با نخ های مخصوص و بافت ساده که پس از عملیات تکمیل برحسب ویژگیهای نخ و تغییراتی که در آنها داده می شود و در نتیجه ظاهر پارچه تغییر می کند تولید نمود و یا در روش دیگر با نخهای معمولی و تغییر در نوع بافت این اثر را ایجاد کر
پارچه های سوراخ دار
در این پارچه ها در سطح پارچه سوراخ و یا فواصل خالی وجود دارد . از انواع آن بافت لانه زنبوری، لینو و یا ماک لنو می باشد.
پارچه های دولا
این پارچه ها ، دو پارچه جداگانه هستند که همزمان روی یک ماشین بافندگی بافته می شوند و به یکدیگر متصل هستند . به این شکل که تارهای یک پارچه در بعضی نقاط با پودهای پارچه دیگر درگیر می شوند
مخمل
در این پارچه پرز فشرده ای در سطح پارچه وجود دارد که با برش نخ های تاری که به این منظور در بافت قرار گرفته اند ایجاد می شود. برای تولید مخمل سه روش اصلی وجود دارد که در دو مورد آنها نخ های تار پرز از روی تسمه یا سیم های فلزی که ارتفاع پرز را تعیین می کند عبور می کنند و سپس پرز در روی ماشین با روش های مخصوص بریده می شود . در روش سوم دو پارچه به صورت رو به روی هم بافته می شوند به طوریکه نخ تار پرز به طور متناوب بین پارچه بالائی و پائینی قرار می گیرد . در جلوی ماشین یک چاقو حرکت جلو و عقب در سرتاسر عرض پارچه دارد و هنگامی که پارچه به جلو حرکت می کند آن را می برد. بعدا در مرحله تکمیل پرزها با عمل برش یکنواخت می شوند و با برس زدن حالت واقعی خود را بدست می آورند
حوله و یا تری ( terry ) (پرز حلقوی).
.در این کالا پرزها به صورت حلقه هستند و به این کالا بعضی اوقات " حوله ترکی " نیز گفته می شود. روش تولید آن با مخمل متفاوت است چرا که در اینجا از سیم یا تسمه پرز استفاده نمی شودو در اینجا ضمن بافندگی دفتین روی هرسه پود عمل می کند و در نتیجه در زیر و روی پارچه در اثر شل افتادگی پودها در هر دو روی پارچه ایجاد پرزهای حلقه ای در سطح پارچه می شود. پرزها در جای خود توسط بافت محکم زمینه نگهداری می شوند
حوله پرز بریده
در این کالا پرزها بریده و کوتاه و فشرده و یکنواخت هستند و پس از اینکه حلقه های پرز پودی در سطح پارچه ایجاد شد برش می شوند . فشردگی پرزها زیاد است و نخ تار کمتری نسبت به مخمل مصرف می شود. این پارچه معمولا از پنبه تولید می شود.
طرح های ویژه که توسط بافت ایجاد می شود
(ماشین های بادامکی ،دابی ، و ژاکارد )به غیر از بافت های اصلی و پارچه های با ساختمان های مختلف که در بالا توضیح داده شده می توان روی سطح پارچه طرح هائی به دلخواه ایجاد کرد .به این ترتیب که طرحی روی کاغذ کشیده می شود و سپس همراه با طرح های مختلف بافت روی پارچه منعکس می شود. نمونه ای از این پارچه Brocade ( طرح روی تار یا پود یا هر دو شناور است ) است . در ماشین بافندگی مکانیزم کنترل شافت میل میلک ها وجود دارد که مسئولیت اجرای طرح را به عهده دارند و کنترل دهنه برحسب تکرار طرح انجام می شود .ماشین ها محدود به اندازه تکرار طرح هستند که توسط مکانیزم کنترل دهنه بالا و پائین رفتن شافت میل میلک ها انجام می شود. ساده ترین مکانیزم بادامکی است که جهت بافت های ساده ، کج راه ، ساتین و مشتقات آنها بکار می رود . نوع پیچیده تر آن دابی است که طرح های پیچیده تر را اجرا می کند .واژه دابی برای تعیین اندازه طرح بافت بکار می رود. طرح های خیلی پیچیده تر توسط ماشین های ژاکارد اجراء می شود و این پارچه ها را ژاکارد می گویند.
پارچه های رنگی
پارچه های رنگی را می توان با رنگرزی پارچه ، نخ رنگی و یا الیاف قبل از ریسندگی و یا به کمک چاپ تولید نمود. همچنین می توان پارچه را با طرح هائی از جنس الیاف مختلف تهیه کرد . که پس از رنگرزی اثرات رنگی متفاوتی بر روی آنها خواهیم داشت. به این ترتیب می توان پارچه را به صورت بافته شده و بدونرنگرزی در انبار داشت و مطابق سفارش مشتری عمل کرد پارچه های رنگی بافته شده به اقسام زیر تقسیم می شوند
فلفل نمکی ، پود یک رنگ و تار رنگ دیگری است
راه راه ، رنگهای رنگی متفاوت در تار و فقط یک رنگ در پود
چهار خانه ، رنگ های رنگی مختلف در تار و پود
ویژگیهای پارچه
پارچه ها بسته به نوع مصرف ویژگیهای متفاوتی لازم دارند ولی آنچه که تقریبا اکثر پارچه ها باید داشته باشند به شرح زیر است
استقامت در برابر پارگی و ترکیدن ، مقاومت در برابر سایش ، پایداری ابعاد ، قابلیت کشش و برگشت پذیری
زیردست و افت ، برگشت پذیری چروک ، نگهداری آسان ، برق ، خواص ظاهری نظیر ثبات رنگ و قابلیت رنگرزی
-
خواص فیزیکی مربوط به راحتی
عایق در برابر هوا و بخار آب ، عایق حرارتی ، شقی و نرمی
قابلیت دوختن ، پایداری ابعادی ، قابلیت برش ، ضد الکتریسیته ساکن
-
نیازهای لازم جهت مصارف ویژه
ضد آتش ، پایداری ابعاد، پایداری در برابر باد ، پایداری در برابر اسیدها و قلیائیها و محلول های صنعتیاین نیازها اکثرا در مورد پارچه های پوشاکی است و جهت سایر مصارف ویژگیهای دیگری نیز لازم است
کاربرد صنایع پارچه بافی در صنایع دیگر
تحول بزرگی که در تکنولوژی صنعت نساجی در اواسط قرن بیستم با ارائه روش های جدید ریسندگی مانند تولید انواع الیاف فیلامنت ،میکروفایبرها ، الیاف دو جزئی ، ریسندگی اوپن اند . (چرخانه ای) بافندگی با ماشین های حلقوی ، مواد شیمیائی واسطه ای و تکمیلی رخ داد سبب شد که تولیدات این صنعت به غیر از صنایع پوشاک در صنعت های دیگر به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد و هر روز دامنه این موارد گسترده تر و وسیع تر شود . آمار نشان می دهد که از تولیدات نساجی 60 درصد در صنایع پوشاک و 40 درصد در سایر موارد استفاده می شود که بطور خلاصه به آن اشاره می شود
-
راه سازی و ساختمان به عنوان عناصر تقویت کننده در خاک نرم و پوشش سقف سالن ها به خصوص در محل های بسیار وسیع که احتیاج به ستون های زیادی می باشد.
-
در پزشکی به عنوان منسوجات طبی نظیر انواع بانداژها ، گازها ، نخ های جراحی ، پوشش های بسته بندی ، الگوهای مصنوعی ( کلیه ، کبد و ریه مصنوعی ) ،تولیدات ایمنی و بهداشتی ملحفه و پوشاک یکبار مصرف و روپوش های جراحی و ..
-
صنایع خودرو شامل اتومبیل به عنوان روکش صندلی ها و اطاق داخل اتومبیل و فیلترها و ...
-
در صنایع فضانوردی جهت تولید لباس های فضائی ضد فشار در حالت های بی وزنی
-
صنعت نیروهای هسته ای در بخش لباس و وسایل کار
-
در بخش ورزشی به عنوان جذب کننده رطوبت و عرق
-
ساخت چترهای نجات
-
ساخت لباس های ضد حریق و لباس های ایمنی جهت صنایع مختلف
-
در صنایع دریائی در ساخت کشتی ها و قایق ها و ترمیم بستر اقیانوس ها
-
در وسایل خانگی تولید انواع زیراندازها ، روکش مبلمان
-
در صنعت هواپیما سازی جهت پوشش های داخلی ، روکش صندلی ها و ...
-
سایر موارد بر حسب نیاز و مصرف
